ලොව පාපන්දු ක්‍රීඩාවේ කිරුළ පැළඳි රජු -පේලේ
ඔබට සුබ ගමන්
ලොව පාපන්දු ක්‍රීඩාවේ කිරුළ පැළඳි රජු ලෙස සැළකු ,ලොවක් වසඟ කළ බ්‍රසීල ජාතික සැන්ටොස් පේලේ අද දෙසැම්බර් 29 දා සමුගත්තේය. ඔහු බ්‍රසීල වේලාවෙන් පස්වරු 3.27 ට මිය ගියේ ඔහුගේ මහ බඩවැලේ පිළිකාවක් අකර්මණ්‍ය වීම හේතුවෙන් බව ඔහු ගිලන්ව සිටි රෝහල නිවේදනයක් නිකුත් කරමින් කියා සිටියේය.මියයනවිට ඔහු 82වැනි වියෙහි පසු වුවාය.
බ්‍රසීල රජය දින තුනක් ශෝක දිනයන්ලෙස ප්‍රකාශයට පත්කර ඇති බව ද වාර්තාවල සඳහන්වේ. බ්‍රසීලය පාපන්දු ක්‍රීඩාවේ අද පවතින ඉහලම තැනට නැවුයේ පේලේය,ඔහු අනුකරණය කරමින් නැසීගිය ඩියාගෝ මැරඩෝනා, වත්මන් ලොව දක්ෂ තම ක්‍රීඩකයා ලෙස කිරුළ හිමිකර ගත් ලයනල් මෙසී වැනි ක්‍රීඩකයන් රැසක්ම දායදකිරීමේ අඩිතාලම එරටට ගෙන දුන්නේ පේලේය .
බ්‍රසීල මෙන්ම ලොව පුරා වෙසෙන පාපන්දු හෝ ක්‍රීඩා ලෝලීන් ඔහුගේ නමකී පමණින් දන හැඳින ගෙනසිටි, නම ඔවුන්ගේ මුවග ලෙළ දෙන ක්‍රීඩකයෙකු විය. ඔහුගේ අභාවය පිළිබඳ ශෝක ජනක පුවත පුවත සැළවූ සැලවූ විගස එය ලොවපුරා පැතිර ගියේ ඉතාමත් කෙටි කලකිණි..රුපවාහිනී හා පුවත්පත්, වෙබ් අඩවි වල ප්‍රධාන සිරස්තලයක් ලෙස පළවූයේ මහ ඉහළිනි. ඔහුගේ පාපන්දු ක්‍රීඩාවේ එතෙක් මෙතෙක් පහළවු දක්ෂතම ක්‍රීඩකයා අප අතරින් මිට සුළු වෙලාවකට පෙර සමු ගත්බව ලෝක ප්‍රකට ස්කයි හා බී බී සී , සි එන් එන් . රුපවාහිනී නාළිකා විසින් හෙළිකර සිටියේය.ඔවුන් ඔහුගේ ක්‍රීඩා ජිවිතයේ විවිධ දස්කම් ඇතුළත් ඔහු පිළිබඳ වාර්තා සේයාරූ හා වීඩියෝ වැඩ සටහන් ප්‍රචාරය කල අතර මෙහි වෙසෙන ඔහුගේ සමකාලීන පාපන්දු ක්‍රීඩකයන් හා වත්මන් ක්‍රීඩකයන්ගේ ප්‍රකාශයන්ද ඇතුලත් කර තිබීම කැපී පෙනෙන වෙනසක් බව සඳහන් කල යුතුය.
අඩු ආදායම් ලැබූ බ්‍රසීලයේ කුඩා පැල්පතක උපත ලැබූ සැන්ටෝස් (පෙලේ )උපත ලබා තිබුණේ සැවෝ පාලොවෙහිය. ඔහුගේ මුල් නම එඩ්සන් අරන්ටෙස් ඩෝ නසිමෙන්ටෝ වූ අතර දරිද්‍රතාවය කරපින්නාගෙන උපත ලැබුවද පේලේ මියයන විට ලොව සිටි ධනවත්ම පාපන්දු ක්‍රීඩකයකු මෙන්ම ප්‍රකට සමාජ සේවකයකුද විය. .ඔහු කුඩා අවදියෙහි විදි වල පාපන්දු ක්‍රිඩාවේ දස්කම් දැ ක්වූ කොලුවෙකු ගැටවකු විය.පෙලේ උපත ලබා තිබුනේ බ්‍රසීලයේ ටෙසේකෝ ඕනස් ගෙස්රිස්සාහිදී 1940 ඔක්තෝබර් මස 29 වනදාය. පියා ඩොස් ඩින්හෝ වූ අතර මව පිළිබද සටහනක් වාර්තාවී නොතිබුණි. ඔහු නිවෙස අසළ පෙදෙස් වල මංමාවත් වල පාපන්දු ක්‍රීඩාවේ පා දස්කම් දැකගත් බොහෝ දෙනෙකු පාපන්දු සමාජයන්ට දැනුම් දීමෙන් අනතුරුව 1956 දී ඔහුට ප්‍රථමවරට පාපන්දු ක්‍රීඩාවේ නිරතවීමේ අවස්ථාව උදාවිය.ඔහුගේ හැකියාව නිසා 1957 දී බ්‍රසීලයේ ජාතික මට්ටමේ ක්‍රීඩාවේ යෙදෙන්නට අවස්ථාව මග පැදි තිබු බව සඳහන් වේ.1957සිට 1971 ලොව පාපන්දු තරඟ 92 කට තරංඟ වලට සහභාගී වී තිබුණි.ඔහු 1995 සිට 1998 දක්වා බ්‍රසීලයේ ක්‍රීඩා ඇමතිවරයා ලෙසද කටයුතු කළේය.
ඔහු විවාහ 3ක් සිදු කර ගෙන තිබු අතර මෙම විවාහ වලින් දරුවන් සත් දෙනෙකුද ලබා තිබු බව සඳහන්වේ.ඉන් එක් අයෙකු ලන්ඩනයේද ජිවත්වන බව සඳහන්වේ.පළමු විවාහය 1966 දී රෝස්මේරි ඩොල්බි (66-82) දෙවැන්නා අසිරියා ලේමොස් සෙයිසාස් (94-20080 හා තෙවැන්නා මර්සියා අඔකෝ (2016) සිදු කර ගෙන ඇතැයි ඔහු පිලිබඳ වාර්තාවල සඳහන්වේ.
වයස අවුරුදු 15 දී සැන්ටෝස් සහ වසරකට පසුව බ්‍රසීල ජාතික කණ්ඩායම වෙනුවෙන් ක්‍රීඩා කිරීමට පටන් ගත් අතර, 1958 ලෝක කුසලානයේදී 17 හැවිරිදි වියේ පසුවන ලෝක පාපන්දු ක්‍රීඩාවට පිවිසියේය. ඔහුගේ ජාත්‍යන්තර ක්‍රිකට් දිවිය තුළදී, ඔහු ලෝක කුසලාන තුනක් එනම් 1958, 1962 සහ 1970 දී බ්‍රසීලයට දිනා දීමට මුලිකවූ ක්‍රීඩකයා විය.
1957 සිට 1977 දක්වා වූ ඔහුගේ ක්‍රීඩා දිවියේ දීප්තිමත් වසර 20ක වෘත්තීය දිවිය තුළ ඔහු තරග 831කදී ගෝල 757ක් ලබාගෙන තිබු බව වාර්තාවල සඳහන්වේ. පෙලේගේ වසර 21ක් වූ සිය ක්‍රීඩා දිවිය තුළ ඔහු බ්‍රසීලය වෙනුවෙන් හා පාපන්දු සමාජ වෙනුවෙන් පාපන්දු තරග 1367ක් ක්‍රීඩා කර ඇතැයිද සඳහන්වේ. එම තරගවලදී ගෝල 1283ක් ලබා තිබිණි. මෙම ගෝලවලින් 77ක්ම බ්‍රසීලයේ ජාතික පාපන්දු කණ්ඩායම වෙනුවෙන් ලබා ගෙන තිබේ.
පේලේ බ්‍රසීලය වෙනුවෙන් ලෝක කුසලාන පාපන්දු ශූරතා තරගාවලි 04කට (1958,1962,1966,1970) ක්‍රීඩා කර තිබූ අතර ඉන් 03ක් (1962,1966 හා 1970) ජයග්‍රහණය කරා මෙහෙයවමින් එවැන්නක් සිදු කරනු ලැබූ ලොව ප්‍රථම පාපන්දු ක්‍රීඩකයාද විය. මෙම වාර්තාව මෙතෙක් වෙනත් ක්‍රීඩකයකුට බිඳහෙළීමට නොහැකි වී තිබේ. ලෝක පාපන්දු සම්මේලනය (ෆිෆා) විසින් 2000 වසරේදී පේලේව 20 වැනි ශත වර්ෂයේ බිහි වූ විශිෂ්ටතම පාපන්දු ක්‍රීඩකයා වශයෙන් නම් කර ඇත
එංගලන්තයේ ලෝක කුසලාන ජයග්‍රාහකයා වූ ශ්‍රීමත් ජෙෆ් හර්ස්ට් පැවසුවේ පේලේ “සියලු කාලය තුළ ශ්‍රේෂ්ඨයා ලෙස පවතින” බවයි. ඔහු මෙසේ පැවසීය: “මට පේලේ ගැන බොහෝ මතකයන් තිබේ, සැකයකින් තොරව මම එදිරිව ක්‍රීඩා කළ හොඳම පාපන්දු ක්‍රීඩකයා යයි.බොබී මුවර් පවසා සිටියේ ඔහු මා සමග මෙතෙක් ක්‍රීඩා කළ හොඳම පාපන්දු ක්‍රීඩකයා බවය.. “මට පේලේ සෑම විටම ශ්‍රේෂ්ඨයා වන අතර ඔහු සමඟ පිටියේ සිටීම ගැන මම ආඩම්බර වෙමි. RIP Pele සහ ස්තූතියි.” ලයනල් මෙසී, තවත් පාපන්දු ක්‍රීඩකයෙකු ලෙස පුළුල් ලෙස සැලකෙන සෑම විටම ශ්‍රේෂ්ඨතම ක්‍රීඩකයෙකු ලෙස සැලකෙනබවයි., . 1970 දී මෙක්සිකෝවේ දී බ්‍රසීලයේ තෙවැනි ජයග්‍රහණයේ දී පේලේගේ භූමිකාව පාපන්දු ජනප්‍රවාදයේ මාතෘකාවක් බවටද පත්ව ඇත, මන්ද ඔහු ක්‍රීඩාවේ විශිෂ්ටතම ජාත්‍යන්තර කණ්ඩායම ලෙස තර්ක කළ හැකි පරිදි ප්‍රධාන භූමිකාවක් එහිදී ඉටු කළේය. එක්සත් රාජධානියේ වෙසෙන ඔහුගේ දියණිය වන කෙලී නෙසිමෙන්ටෝ (*Kely Nascimento) ඇගේ පියාට උපහාර දක්වමින් : “අපි ඔබට ස්තූතිවන්ත වෙමු. අපි ඔබට අසීමිත ලෙස ආදරෙයි. සාමයෙන් විවේක ගන්න.”පවසා තිබුණි. පේලෙගේ අවසන් කට යුතු පසුව දැනුම් දීමට නියමිතය.
ලොව වැඩිම පිරිසකගේ සහභාගිත්වයෙන් පවත්වනු ලබන ලොව ජනප්‍රියම ක්‍රීඩාවේ කිරුල හිමි කරගත් පේලේ විසින් ඒ ක්‍රීඩාව නංවා සිටුවීමට ගත් මෙහෙය පැසැසිය යුතු එකක් වේ.
පේලේ යන නම ඔහුට තබා තිබු අන්වර්ථ නාමයකි එහි තේරුම හීබ්රු භාෂාවෙහි එන “ආශ්චර්ය” යන අර්ථය ගෙන දෙන බව යි සඳහන්වේ. ඔහු පිලිබඳ ලියා ප්‍රකාශයට පත් ජිවිත කතාව පොතහි සඳහන්ව ඇත්තේ එහි අර්ථය පේලේ පවා නොදැන සිටි බවය. ඔහුගේ ජීවිතයේ සියලුම අවස්තාවන්හි සේයාරු හා තිළීණ ඇතුළත් කෞතුකාගරයක්ද බ්‍රසීලයේ කලකට පෙර විවෟත කර ඇත.
පේලේ දුප්පත් දරුවන් වෙනුවෙන් පාපන්දු ක්‍රීඩාව ලොව ප්‍රචලිත කරලීම සඳහා කර තිබු මෙහෙය අගයමින් එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානය ඔහුගේ සෙව්වා අගයමින් සන්නාම තානාපති තනතුරක් ප්‍රධානය කර ඇත.එක්සත් රාජධානියේ එලිසබත් මහ රැජින විසින් ඔහුට නයිට් පදවියකින්ද, ලෝක පාපන්දු සංගමය ඔහු ” ශතවර්ෂයේ බිහි වූ විශිෂ් ඨ ක්‍රීඩකයා ” යන සම්මානයෙන් ද පුදනු ලැබූ අයෙකි.
පේලේ පාපන්දු ක්‍රීඩාවේ මහා පෙරළිකාරයෙකු විය.ඔහු සිය මව් රටෙහි පමණක් නොව ලොව පුරා මෙතරම් ජනප්‍රියත් වයට පත්වුයේ ඇයි? පාපන්දු ක්‍රීඩාවේ දී සාමාන්‍ය පිළිවෙත එක කකුලකින් බෝලය කරකවමින් එය සිය විරුද්ධ වාදීන් ගේ ග්‍රහණයට හසු නොවී දඟර දමමින් ගෝල රකින තැනට ගෙනයෑම සිදු කිරීමය.මේ පිලිවතේ කැපීපෙනෙන
වෙනසක් ඔහු ඇති කළේය.එක පයක් පමණක් උපයෝගී කර ගෙන කරනු ලැබූ පාපන්දු ක්‍රීඩාවෙහි පා දෙකෙන්ම පන්දුව කර කැවීම ලොවට හඳුන්වා දුන්නේ හා එය ප්‍රචලිත කළේ පෙලේය .අද එය සිය මව් රටවූ බ්‍රසීලයේ පමණක් නොව ලොව පුරා පාපන්දු ක්‍රීඩාවේ යෙදෙන දක්ෂ තම ක්‍රීඩකයන් වූ ලයනල් මෙසී .ක්‍රිස්ටියානෝ රෙනල් ඩෝ ,හැරී කේන් වැනි ප්‍රවීණයන් අනුකරණය කරනු දැකිය හැකිය.මෙය එම ක්‍රීඩාවේ අද දැකිය හැකි කැපී පෙනෙන වෙනසක් බව සඳහන් කල යුතුය.
ලොව වර්ණභේදවාදය පැතිර ගිය සමයක් තුළ ක්‍රීඩා කේෂ්ත්‍රය තුලද එය මහ ඉහළින් පවත්වාගෙන යාමට සුදු ජාතීන් සිය යටත් විජිත හා සෙසු රටවල් තුළත් ගෙන ගියේ සීතල අරගලයකි.පාපන්දු කිදාවේ මෙම වෙනස කඩා බිඳ දැමු විප්ලව වාදියා පෙලේ යයි කිව හොත් නිවැරදිය.යුරෝපිය බටහිර ජාතීන් විසින් වැළදගත් නිර්ධන පංතික ක්‍රීඩාවක්වූ පාපන්දු ක්‍රීඩාවේ මුල් පෙළේ පාපන්දු සමාජයන් කළු අප්‍රිකානු හා දකුණු අප්‍රිකානු ක්‍රීඩකයන් ට සිය කණ්ඩායම් වලට බඳවා ගන්නට පෙලම්බු වුයේ පෙලේගේ මේ ක්‍රීඩා කේෂ්ත්‍රය තුළ සිදු කළ පෙරළිකාර විප්ලවය නිසා යයි කිව යුතුය. මේ වෙනස කැපී පෙනන යථාර්තයක් බවට පත්ව ඇත. ඉහතකී කරුණු පදනම් කර ගෙන අද වන විට අප්‍රිකානු ,දකුණු අප්‍රිකානු පාපන්දු ක්‍රීඩකයින්ට ලොව ඉහළම ලංසු තබවමින් ඒ ක්‍රීඩා සමාජ තුළට ඇතුළු කර ගැනීම දක්වා එම වෙනස සිදු කර ගැනීමට සමත්ව තිබේ .
ඔහු නිසා සුදුකළු භේදය ලොවින් නැතිනම් සිත්වලින් දුරුකර ලන්නට කල මෙහෙය ප්‍රසංශ ණිය එකකි. එය දෙවැනි වන්නේ දකුණු අප්‍රිකාවේ නෙල්සන් මැන්ඩෙලාගේ වර්ණ භේදවාදී සටනට දේශපාලනිකව දුන් අරගලයට නොදෙවෙනි සටනකින් යයි මට සිතේ.
මේ වනවිට මුළු මහත් බ්‍රසීලය පුරා ඔහු වෙනුවෙන් ශෝකය ප්‍රකාශ කරමින් එහි නගර හා සිය නිවෙස් වල පවා ඔහුගේ වර්ණවත් සේයාරූ සරසා ප්‍රදර්ශනයට තබා ඇතැයි එම වාර්තාවල සඳහන්වේ.පේලේ ගේ අවසන් කටයුතු ඔහු විසින් වැඩිම කාලයක් පාපන්දු ක්‍රීඩාවේ නිරත වූ බ්‍රසීලයේ සාඕ පවුලෝ නගරයේ පිහිටි විලා බෙල්මයිරෝ ක්‍රීඩාංගණයේදී පැවැත්වීමට සැළසුම් කර ඇති බව එහි පුවත්පත් වාර්තාවේ.
ලොවක් පාපන්දු ක්‍රීඩාවේ යෙදෙමින් සිය දස්කම් වලින් වර්ණවත් කරන්නට ලෝලීන් මන්මත් කරන්නන්ට ඔබ දුන් මෙහෙය සදා සමරනු ඇත.
පේලේ ඔබට සුභ ගමන්…
ශාන්ත සේනාධීර –
(සේයා රූ අන්තර්ජාලයේ ලබාගත් අතර ඒවායේ හිමිකම් ඔවුන් සතුය,)